Dorilarni qaytarib berish mumkinmi?
Ko‘pchilik dorixonadan dori vositalari yoki tibbiy buyumlar sotib olganidan so‘ng, turli sabablarga ko‘ra ularni qaytarish yoki almashtirish imkoniyati haqida o‘ylaydi. Biroq, O‘zbekiston qonunchiligiga ko‘ra, dorixonalar bunday mahsulotlarni qaytarib olish yoki almashtirish majburiyatiga ega emas. Bu holat yuridik jihatdan qanday tartibga solingan va iste’molchilar bu borada nimalarga e’tibor berishi lozim?
Dorilar va tibbiy buyumlar qaytarib bo‘lmaydigan tovarlar ro‘yxatida
O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2003-yil 3-fevraldagi 75-sonli qaroriga ilova qilingan ro‘yxatda qaytarib bo‘lmaydigan tovarlar aniqlangan bo‘lib, ushbu ro‘yxatda dori vositalari va tibbiy buyumlar birinchi o‘rinda turadi. Bu shuni anglatadiki, agar xaridor dorixonadan dori sotib olgan bo‘lsa, uni hech qanday sharoitda qaytarish yoki almashtirish huquqiga ega emas.
Shuningdek, Vazirlar Mahkamasining 2027-yil 6-maydagi 185-sonli qarori bilan tasdiqlangan nizomning 39-bandida quyidagi norma mustahkamlangan:
“Dorixonalardan realizatsiya qilingan dori vositalari va tibbiy buyumlar qaytarib olinmaydi va shunga o‘xshash dori vositalari va tibbiy buyumlarga almashtirilmaydi.”
Bu qoidaning belgilanishi dori vositalarining sifati, saqlash sharoitlari va sog‘liq uchun xavfsizlik talablarini inobatga olgan holda amalga oshiriladi. Chunki dori vositalari maxsus harorat va sharoitda saqlanishi kerak, aks holda ularning sifati yomonlashishi, tarkibi o‘zgarishi va bemorga zarar yetkazish ehtimoli ortadi. Shuning uchun bir marta sotib olingan dori vositalarining dorixonaga qaytarilishi sanitariya-gigiyena qoidalariga ham zid bo‘ladi.
Iste’molchilar uchun amaliy tavsiyalar
Iste’molchilar dorixonadan dori sotib olayotganda quyidagi masalalarga e’tibor qaratishlari lozim:
- ◾️Dori nomi va dozalash miqdorini tekshirish – Ba’zida bemor noto‘g‘ri dori sotib olishi mumkin. Dorixona xodimidan dori haqida to‘liq ma’lumot so‘rash va shifokor retseptiga qat’iy amal qilish muhimdir.
- ◾️Yaroqlilik muddatini nazorat qilish – Dorini qabul qilishdan oldin uning amal qilish muddati tugamaganligiga ishonch hosil qilish kerak.
- ◾️Dorini qanday saqlashni bilish – Ba’zi dorilar maxsus sharoitda saqlanishi lozim, aks holda ular yaroqsiz holga kelishi mumkin.
Istisnolar mavjudmi?
O‘zbekiston qonunchiligida dorilarni qaytarib olishga oid istisno holatlar ko‘zda tutilmagan. Biroq, agar xarid qilingan dori vositasi ishlab chiqarish nuqsoni yoki noto‘g‘ri qadoqlanish sababli yaroqsiz bo‘lsa, bunday holatlar alohida tartibda ko‘rib chiqilishi mumkin. Masalan, dori yaroqlilik muddati o‘tgan bo‘lsa yoki ishlab chiqaruvchi xatoligi tufayli foydalanish uchun yaroqsiz bo‘lsa, bunday holatlarda iste’molchi dorixonaga murojaat qilishi mumkin.
Yuqoridagi yuridik asoslarni hisobga olgan holda, dorixona ma’muriyatining dori vositalarini qaytarib olmasligi qonuniy jihatdan asosli ekanini ta’kidlash lozim. Bu qoida iste’molchilar va dorixona tizimi uchun muhim bo‘lib, sog‘liqni saqlash sohasida xavfsizlik choralarini ta’minlashga xizmat qiladi. Shu sababli, dorixonadan xarid qilishda e’tiborli bo‘lish va ortiqcha muammolarni oldini olish tavsiya etiladi.