Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining sovrini uchun “Xorijiy tillarni oʻqitish boʻyicha eng yaxshi maktab” tanlovining birinchi (tuman) bosqichini oʻtkazish va baholash boʻyicha YOʻRIQNOMA

Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining sovrini uchun “Xorijiy tillarni oʻqitish boʻyicha eng yaxshi maktab” tanlovining birinchi (tuman) bosqichini oʻtkazish va baholash boʻyicha YOʻRIQNOMA

1. Mazkur yoʻriqnoma Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining “Iqtidorli oʻquvchilar oʻrtasida fan olimpiadalarini oʻtkazish tizimini takomillashtirish hamda xorijiy tillarni oʻqitish boʻyicha eng yaxshi maktabni aniqlash tizimini joriy etish toʻgʻrisida” 2021-yil 9-sentabrdagi 562-son qarori bilan tasdiqlangan Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining sovrini uchun “Xorijiy tillarni oʻqitish boʻyicha eng yaxshi maktab” tanlovini (keyingi oʻrinlarda — Tanlov) oʻtkazish tartibi toʻgʻrisidagi nizomga asosan ishlab chiqilgan.

2. Ushbu yoʻriqnoma Tanlovning birinchi (tuman) bosqichida ishtirok etadigan maktablar (keyingi oʻrinlarda — maktab) natijalarini baholash va gʻoliblarni aniqlash jarayonida qoʻllaniladi.

3. Maktablarning asosiy koʻrsatkichlari (50 ball) va maktab terma jamoasining xorijiy tillarni bilish darajasi (50 ball) natijasi umumlashtirilganda eng koʻp ball toʻplagan maktab gʻolib deb topiladi.

1-§. Asosiy koʻrsatkichlarni baholash

4. Maktabning asosiy koʻrsatkichlari tuman (shahar) maktabgacha va maktab taʼlimi boʻlimlarida tuzilgan tashkiliy qoʻmitalar tomonidan baholanadi va tasdiqlanadi.

Bunda, 1-bandda qayd etilgan Nizomning 2-ilovasidagi “Xorijiy tillarni oʻqitish boʻyicha maktabning asosiy koʻrsatkichlarini baholash mezonlari” boʻyicha ballar qoʻyiladi.

5. Maktabning asosiy koʻrsatkichlarini baholash maktab terma jamoasining xorijiy tillarni bilish darajasini aniqlash boʻyicha test sinovlari oʻtkaziladigan muddatga qadar yakunlanadi.

2-§. Maktab terma jamoasining xorijiy tillarni bilish darajasini aniqlash

6. Maktab terma jamoasining xorijiy tillarni bilish darajasi Ixtisoslashtirilgan taʼlim muassasalari agentligi huzuridagi Pedagogik mahorat va xalqaro baholash ilmiy-amaliy

markazi (keyingi oʻrinlarda – Baholash markazi) tomonidan har bir fan kesimida bir xil qiyinlik darajasida ishlab chiqilgan nazorat-sinov materiallari vositasida sinovdan oʻtkaziladi.

Sinov materiallari boʻyicha test jarayonlari davomida va undan keyingi yuzaga kelgan savol va eʼtirozlarga javob berish maqsadida Baholash markazi tomonidan shtab tuziladi. Ushbu shtab appelyatsiya komissiyasi vazifasini bajaradi.

Maktablar sinov jarayonlari yakunlanganidan soʻng, 24 soat ichida har qanday eʼtirozlari yuzasidan oldindan eʼlon qilingan vositalar yordamida shtabga murojaat qilishlari mumkin.

Bildirilgan eʼtirozlar oʻrinli deb topilgan taqdirda, shtab tomonidan natijalarga oʻzgartirish kiritilishi mumkin.

Test sinovlarida bitta maktab terma jamoasiga kiritilgan oʻquvchilarning yonma-yon oʻtirishiga yoʻl qoʻyilmaydi.

Test sinovlari barcha tuman va shaharlarda bir vaqtda 2025-yil 27-mart kuni soat 11:00 da boshlanadi va bir vaqtda soat 12:30 da yakunlanadi. (umumiy 90 daqiqa vaqt ajratiladi.)

Test jarayonlari boshlanishidan 1 (bir) soat oldin ishtirokchilarga auditoriyaga kirishga ruxsat beriladi. Jarayon boshlanishiga yarim soat qolgandan qadoqlangan sinov materiallari oʻquvchilar koʻz oʻngida va ishtirokida ochilib, tarqatilishi boshlanadi. Ushbu vaqtdan eʼtiboran auditoriyaga hech kimning kirishiga ruxsat berilmaydi.

Xorijiy til (ingliz, nemis, fransuz tillari) bilish darajasini aniqlashga qaratilgan test topshiriqlari umumtaʼlim maktablarining 7-9-sinf oʻquvchilari uchun moʻljallangan boʻlib, topshiriqlar xalqaro taʼlim standartlari asosida osondan qiyinga tomon tamoyili asosida tayyorlangan 30 ta topshiriqlardan iborat boʻladi.

7. Test topshiriqlari quyidagicha tasniflanadi:

lugʻat boyligi bo‘yicha: 10 ta test savollari taqdim etiladi. Savollar qiyinlik darajasi oddiydan murakkabga tomon oʻzgarib borib, ular keng qoʻllaniladigan, oʻrtacha darajada va kamdan-kam qoʻllaniladigan soʻz boyligiga qaratilgan test savollaridan iborat boʻladi. Bu boʻlimdagi har bir toʻgʻri javob 1,4 ball bilan baholanadi;

grammatika bo‘yicha: 10 ta test savollari taqdim etiladi. Savollar qiyinlik darajasi oddiydan murakkabga tomon oʻzgarib borib, ular keng qoʻllaniladigan, oʻrtacha darajada va kamdan-kam qoʻllaniladigan grammatik strukturalardan iborat boʻladi. Bu boʻlimdagi har bir toʻgʻri javob 1,6 ball bilan baholanadi;

oʻqib tushunish bo‘yicha: 10 ta test savollari taqdim etiladi. Savollar qiyinlik darajasi oddiydan murakkabga tomon oʻzgarib borib, umumyevropa baholash shkalasi (CEFR) boʻyicha A2 darajadan C1 darajagacha boʻladi. Bu boʻlimdagi har bir toʻgʻri javob 2,0 ball bilan baholanadi;

Umumiy savollar miqdori 30 tani tashkil etib, jami 50 ball bilan baholanadi. (10*1.4+10*1.6+10*2.0=50).

Lugʻat boyligi va grammatika yoʻnalishdagi savollarning 2 tasi keng qoʻllaniladigan, 4 tasi oʻrtacha darajada keng qoʻllaniladigan, 4 tasi kamdan-kam qoʻllaniladigan struktura va soʻzlardan iborat boʻladi.

Oʻqib tushunish yoʻnalishdagi savollar CEFR shkalasi boʻyicha  2 ta A, 4 ta B (2 ta B1, 2 ta B2) va 4 ta C darajada boʻladi.

8. Test sinov materiallarini chop etish, test oʻtkaziladigan manzillargacha maxfiyligini taʼminlagan holda yetkazib berish, test jarayonlari yakuniga yetgandan keyin ishtirokchilarning ishlarini markazlashgan holda tekshirish va natijalarni chiqarish Ixtisoslashtirilgan taʼlim muassasalari agentligi huzuridagi Fan olimpiadalari markazi (keyingi oʻrinlarda – Olimpiada markazi) tomonidan amalga oshiriladi.

Olimpiada markazi tomonidan taqdim qilingan maʼlumotlar asosida tuman/shahar Tashkiliy qoʻmitalari tomonidan natijalar umumlashtirilib, rasmiylashtiriladi va eʼlon qilinadi.

Bunda, har bir oʻquvchining natijasi alohida olinib, toʻplagan ballari umumlashtiriladi va 5 ga boʻlgan holda oʻrtacha ball chiqarilib, maktab natijasi aniqlanadi. Basharti, tanlovning test sinovlari jarayonida terma jamoa aʼzolaridan ayrimlari maʼlum sabablarga koʻra ishtirok etmagan taqdirda terma jamoa uchun beriladigan ball umumiy ballni 5 ga boʻlish orqali chiqariladi.

9. Test sinovlari yakunlangandan soʻng:

savollar kitobchasi ishtirokchilarning oʻzida qoldiriladi; toʻgʻri javoblar kaliti keng ommaga eʼlon qilinadi.

Tanlovning  birinchi  (tuman)  bosqichi  uchun  tanlov  bayonnomasi ilovadagi shaklga muvofiq rasmiylashtiriladi.

Olimpiada markazi tomonidan rasman taqdim qilingan natijalar tanlov bayonnomasini rasmiylashtirish uchun asos hisoblanadi.

3-§. Maktab terma jamoalarini shakllantirish

10. Maktab terma jamoasi tarkibi tuman (shahar) maktabgacha va maktab taʼlimi boʻlimi mudiri tomonidan tasdiqlanadi.

Terma jamoa aʼzolarini oʻzgartirishga ruxsat berilmaydi. Oʻquvchilar boshqa maktabga oʻtib ketgan taqdirda (asoslovchi hujjatlar mavjud boʻlsa) tuman (shahar) maktabgacha va maktab taʼlimi boʻlimlari mudiri tomonidan tanlov oʻtkaziladigan kunga kamida oʻn kun qolgunga qadar terma jamoa tarkibiga oʻzgartirish kiritilishi mumkin.

4-§. Auditoriya rahbari va nazoratchilar

11. Tanlov boshlanishidan oldin vazirlik va Ixtisoslashtirilgan taʼlim muassasalari agentligi tomonidan mavjud imkoniyat doirasida Prezident, Ijod, Ixtisoslashtirilgan maktablar va boshqa manfaatdor boʻlmagan tashkilotlardan mutaxassisligi xorijiy til boʻlmagan fan oʻqituvchilari orasidan xonalarga auditoriya rahbari va nazoratchilari tayinlanadi.

Fan oʻqituvchisi oʻz mutaxassislik yoʻnalishida Tanlov oʻtkazilayotgan auditoriyaga rahbar yoki nazoratchi etib tayinlanishiga yoʻl qoʻyilmaydi.

1. Auditoriya rahbarlari:

ishtirokchilarga Tanlovning tartib-qoidalari toʻgʻrisida tushuntirish beradi;

Tanlov boshlanishi va tugash vaqtini eʼlon qiladi hamda Tanlov jarayonini nazorat qiladi;

Tanlov    jarayonida   oʻrnatilgan   tartib-qoidalarga   amal   qilmagan   oʻquvchilarni Tanlovdan dalolatnoma tuzib chetlashtiradi;

ishtirokchilarning bajargan ishlarini yigʻib, ularning koʻz oʻngida qadoqlaydi;

qadoqlangan ishlarni maxfiyligi taʼminlangan holda Olimpiada markaziga joʻnatib yuborilishini nazorat qiladi.

13. Auditoriya nazoratchilari Tanlov oʻtkazilayotgan va oʻzlari biriktirilgan auditoriyada tartib saqlanishini taʼminlaydilar va auditoriya rahbariga qoʻyilgan vazifalarni amalga oshirishda koʻmaklashadilar.

14. Tanlov oʻtkaziladigan auditoriyalar videokuzatuv kameralari bilan jihozlanadi hamda jarayonlar ota-onalar va keng jamoatchilik uchun “youtube” platformasi orqali toʻliq onlayn translyatsiya qilinadi.

15. Tanlov oʻtkazilayotgan jarayonda ishtirokchilarning oʻzaro gaplashishi, aloqa vositalari va turli xil qoʻshimcha manbalardan foydalanishi taqiqlanadi.

Bunday holatlar uchun ishtirokchi Tanlovdan chetlashtiriladi, bajargan ishlari tekshirilmaydi va baholanmaydi.

5-§. Maktab natijalarini umumlashtirish va gʻoliblarni aniqlash

16. Tanlovining birinchi (tuman) bosqichi uchun tanlov bayonnomasi rasmiylashtiriladi.

Maktablarning asosiy koʻrsatkichlari (50 ballgacha), maktab terma jamoasining xorijiy tillarni bilish darajasi (50 ballgacha) hamda tanlov natijasida toʻplangan umumiy ball (jami 100 ball) tanlov bayonnomasida aks ettiriladi.

Umumiy   ball   natijalariga   koʻra,   maktablar   orasidan   ballar ketma-ketligida 3 nafar gʻolib (1-, 2-, 3-oʻrinlar) aniqlanadi va tashkiliy qoʻmita bayoni bilan tasdiqlanadi.

Birinchi oʻrinni egallagan gʻolib tanlovning ikkinchi bosqichida ishtirok etish uchun tavsiya etiladi.

17. Gʻoliblarni aniqlash jarayonida ballar teng kelib qolganda, maktab terma jamoasining test sinovlari natijalariga koʻra natijalari yuqori boʻlgan maktab ustuvorlikka ega boʻladi.

Ushbu maktablar terma jamoalarining test sinovlari natijalari boʻyicha ballari ham teng boʻlganda test topshiriqlarining “o‘qib tushunish” boʻlimida eng yaxshi natija koʻrsatgan maktab ustuvorlikka ega boʻladi.

Ushbu maktablarning test topshiriqlarining “o‘qib tushunish” boʻlimidagi natijalari ham bir xil boʻlganda “grammatika” boʻlimida eng yaxshi natija koʻrsatgan maktab ustuvorlikka ega boʻladi.

Har bir bosqichda gʻoliblikka daʼvogar jamoalarning ballari teng boʻlib qolgan taqdirda, jamoalar oʻrtasida qoʻshimcha sinov tashkil etiladi.

18. Tashkiliy qoʻmita tanlov yakunida tanlov gʻolibi deb topilgan maktablarning asosiy koʻrsatkichlar boʻyicha maʼlumotlari haqqoniyligini qayta tekshiradi. Soxta yoki notoʻgʻri maʼlumotlar kiritilganligi aniqlanganda, oʻsha koʻrsatkich boʻyicha ballar inobatga olinmaydi.

6-§. Yakuniy qoidalar

19. Tanlovga xorijiy tillarga ixtisoslashgan yoki xususiy maktablar jalb etilmaydi. Bunday maktablarning tanlovda ishtirok etish holati aniqlanganda ular tanlovdan chetlatiladi.

20. Tanlovga oid barcha hujjatlar tuman (shahar) maktabgacha va maktab taʼlimi boʻlimida uch yil muddat saqlanadi.