Ushbu modda mehnat munosabatlarida ikki asosiy qatnashuvchi – xodim va ish beruvchining kimlar ekanligi va qanday shart-sharoitlarda mehnat munosabatlariga kirishishi mumkinligi haqida qoidalarni belgilaydi.
Ushbu norma dastlab kimlar xodim maqomida ish beruvchi bilan mehnat munosabatlariga kirishishi mumkinligiga oid meyorlarni belgilaydi. Boshqacha aytganda huquqiy layoqat shartlari aniqlanadi. Unga koʻra:
- Mehnatga oid huquq layoqati ega;
- Muomala layoqati mavjud;
- Kodeksda belgilangan yoshga yetgan (MK 20-moddasi boʻyicha 16 yosh);
- Oʻzbekiston Respublikasi fuqarolari, chet el fuqarolari yoki fuqarosiz shaxslar xodim sifatida mehnat munosabatlariga kirishishi mumkin.
Shuningdek, ushbu norma ish beruvchilarning turlarini belgilaydi.
| Yuridik Shaxslar | Tashkilotlar (mulkchilik shaklidan qatʼi nazar) | |
| Tashkilotlarning filiallari va vakolatxonalari | ||
| Alohida tarkibiy boʻlinmalar | ||
| Jismoniy Shaxslar (quyidagi uchta asosiy holda ish beruvchi boʻlishlari mumkin) | Yakka tartibdagi tadbirkorlar | Yuridik shaxs tashkil etmasdan tadbirkorlik faoliyatini amalga oshiruvchilar (oilaviy tadbirkorlik) |
| Davlat roʻyxatidan oʻtgan yakka tadbirkorlar (YaTT) | ||
| Uy xoʻjaligini boshqaruvchilar | Uy xizmatchilarini yollash orqali oʻziga xizmat koʻrsatish (enagalik xizmatidan foydalanish) | |
| Uy xoʻjaligini yuritishda yordam olish maqsadida xodimlar jalb etish (bogʻbonni yollash) | ||
| Maxsus kasbiy faoliyat yurituvchilar | Qonun boʻyicha roʻyxatdan oʻtishi va litsenziyalanishi kerak boʻlgan kasb sohiblari | |
| Kasbiy faoliyatini amalga oshirish uchun xodimlar bilan mehnat munosabatlariga kirishuvchilar |
Ushbu norma mehnat munosabatlarining demokratik va ochiq tamoyillarini belgilaydi. U har qanday jismoniy yoki yuridik shaxsga, ularning mulk shakli va faoliyat sohasi qanday boʻlmasin, qonuniy asoslarda xodimlar bilan mehnat shartnomasi tuzish imkonini beradi.
