Fuqarolik huquqida ikki xil huquqiy vorislik mavjud: universal va singulyar. Ular bir-biridan bir qator muhim jihatlari bilan farq qiladi.
Universal huquqiy vorislik
- Taʼrifi: Universal vorislik – bu huquq va majburiyatlarning toʻliq hajmda bir shaxsdan boshqasiga oʻtishi.
- Qamrovi: Barcha huquq va majburiyatlar, baʼzi shaxsiy huquqlar bundan mustasno (masalan, alimentlar olish huquqi).
- Asosiy holat: Meros qoldirish paytida yuzaga keladi.
- Huquqiy oqibatlar: Voris meros qoldiruvchining barcha huquq va majburiyatlarini, shu jumladan qarzlarini ham oʻz zimmasiga oladi.
- Vaqt: Bir vaqtning oʻzida barcha huquq va majburiyatlar oʻtadi.
- Qonuniy asos: Oʻzbekiston Respublikasi Fuqarolik kodeksining 1112-moddasi.
Singulyar huquqiy vorislik
- Taʼrifi: Singulyar vorislik – bu muayyan huquq yoki majburiyatning bir shaxsdan boshqasiga oʻtishi.
- Qamrovi: Faqat aniq belgilangan huquq yoki majburiyat.
- Asosiy holat: Shartnoma tuzish, talab qilish huquqini boshqa shaxsga oʻtkazish (sessiya) paytida yuzaga keladi.
- Huquqiy oqibatlar: Voris faqat oʻziga oʻtkazilgan muayyan huquq yoki majburiyatni oladi.
- Vaqt: Har bir huquq yoki majburiyat alohida-alohida oʻtkazilishi mumkin.
- Qonuniy asos: Oʻzbekiston Respublikasi Fuqarolik kodeksining turli moddalari, masalan, 313-modda (talab qilish huquqini boshqa shaxsga oʻtkazish).
Asosiy farqlar
| Farqli jihatlar | Universal huquqiy vorislik | Singulyar huquqiy vorislik |
|---|---|---|
| Hajmi: | Universal vorislik toʻliq | Singulyar vorislik qisman |
| Vaqt: | Universal vorislik bir vaqtda amalga oshiriladi | Singulyar vorislik esa bosqichma-bosqich amalga oshirilishi mumkin |
| Huquqiy oqibatlar: | Universal vorislikda voris barcha huquq va majburiyatlarni oladi | Singulyar vorislikda esa faqat belgilangan huquq yoki majburiyatni oʻziga oladi |
| Qoʻllanish sohasi: | Universal vorislik asosan meros huquqida, yuridik shaxslarning qayta tashkil etilishi sohalarida qoʻllaniladi | Singulyar vorislik esa shartnomaviy munosabatlarda koʻproq uchraydi |
| Huquqiy tabiati: | Universal vorislik qonun bilan belgilangan tartibda amalga oshiriladi | Singulyar vorislik esa koʻpincha ixtiyoriy xarakterga ega |
| Majburiyatlar: | Universal vorislikda voris meros qoldiruvchining qarzlarini ham oʻz zimmasiga oladi, | Singulyar vorislikda esa bu majburiy emas. |
