Turdosh huquqlar – bu mualliflik huquqi bilan bogʻliq boʻlgan, lekin undan farq qiluvchi huquqlar majmui boʻlib, u ijrochilar, fonogramma tayyorlovchilar hamda efir yoki kabel orqali koʻrsatuv va eshittirish beruvchi tashkilotlarning huquqlarini oʻz ichiga oladi.
Turdosh huquqlarning mualliflik huquqidan asosiy farqlari:
- Turdosh huquqlar ijodiy faoliyat natijasi boʻlishi shart emas;
- Turdosh huquqlar mualliflik huquqi obyektlarini jamoatchilikka yetkazish vositasi sifatida xizmat qiladi;
- Turdosh huquqlar mualliflik huquqi asosida vujudga keladi.
Quyidagilarni turdosh huquqlarning subyektlari qatoriga kiritish mumkin:
- Ijrochilar, xususan, aktyor, qoʻshiqchi, musiqachi, raqqos, spektakl qoʻyuvchi rejissyor, orkestr, xor va boshqa ijrochilik jamoalari rahbari.
- Fonogramma tayyorlovchilar jumlasiga, tovushlarni birinchi marta yozib olishni amalga oshirgan jismoniy yoki yuridik shaxs, fonogrammani ishlab chiqarish tashabbuskori va masʼuliyatini oʻz zimmasiga olgan shaxs.
- Efir yoki kabel orqali koʻrsatuv beruvchi tashkilotlarga esa, teleradiokompaniyalar, internet-televideniye operatorlari, kabel televideniyesi operatorlari kiradi.
Turdosh huquqlar obyektlari esa quyidagilarni oʻz ichiga oladi:
- Ijro: asarlarning ijrosi, folklor namunalarining ijrosi, estrada, sirk va qoʻgʻirchoq tomoshalarining ijrosi.
- Fonogramma: ijroning yozib olingan tovushlari, boshqa tovushlarning yozib olinishi, tovushlarning ifodalanishi
- Efir yoki kabel orqali koʻrsatuv: teleradiokoʻrsatuvlar, internet orqali uzatiladigan koʻrsatuvlar, Kabel televideniyesi koʻrsatuvlari.
Eʼtiborli jihati yuqoridagi turdosh huquqlarning amal qilish muddatlari ham oʻzgacha, xususan:
| № | Subyektlar | Muddat |
|---|---|---|
| 1 | Ijrochilar uchun | Ijro etilgan paytdan eʼtiboran 50 yil |
| Ijro yozib olingan taqdirda – birinchi yozib olingan paytdan eʼtiboran 50 yil | ||
| 2 | Fonogramma tayyorlovchilar uchun | Fonogramma birinchi marta eʼlon qilingan paytdan eʼtiboran 50 yil |
| Fonogramma eʼlon qilinmagan boʻlsa – birinchi yozib olingan paytdan eʼtiboran 50 yil | ||
| 3 | Efir yoki kabel orqali koʻrsatuv beruvchi tashkilotlar uchun | Koʻrsatuv yoki eshittirishni birinchi marta efirga uzatilgan paytdan eʼtiboran 50 yil |
